Η ΧΗΜΕΙΑ ΠΑΝΤΟΥ

Νιτρογλυκερίνη: Το ιστορικό της "στρίγγλας" που έγινε "αρνάκι"

Νιτρογλυκερίνη: Το ιστορικό της «στρίγγλας» που έγινε «αρνάκι»

                        Η νιτρογλυκερίνη όπως πιθανότατα γνωρίζετε αποτελεί ένα τυπικό εκρηκτικό σώμα που παράγεται όταν η γλυκερίνη αντιδράσει με νιτρικό οξύ. Το παχύρευστο αυτό υλικό  έμεινε για πολλά χρόνια στα «αζήτητα» λόγω της ιδιότητας του να εκρήγνυται με μεγάλη ευκολία και συχνά απρόβλεπτα και ανεξέλεγκτα.  Μάλιστα , ο ίδιος ο εφευρέτης  της, ο χημικός Ασκάνιο Σομπρέρο, έχοντας επίγνωση του «τέρατος» που δημιούργησε, προειδοποιούσε στα γράμματα και τα άρθρα του κατά της χρήσης της, θεωρώντας την εξαιρετικά επικίνδυνη.  Ο πρώτος που αποφάσισε να πιάσει τον «ταύρο από τα κέρατα» ήταν ο νεαρός συμμαθητής του Σομπρέρο,  Σουηδός Alfred Nobel (1833-1896) . Οπλισμένος με πείσμα και επιμονή, αποφάσισε να βρει χημικό κλουβί για την ατίθαση νιτρογλυκερίνη, η οποία ήδη είχε προκαλέσει την καταστροφή  δύο εργοστασίων της οικογένειας Nobel και το θάνατο του αδελφού του ‘Εμιλ το 1864. Η αρχή , όπως και κάθε αρχή ήταν δύσκολη. Οι αποτυχίες πολλές. Τον Απρίλιο του 1866 τρία κιβώτια νιτρογλυκερίνης στάλθηκαν στην Καλιφόρνια, όπου η εταιρεία σιδηροδρόμων "Central Pacific Railroad" ήθελε να τα αξιοποιήσει προκειμένου  να επιταχύνει την κατασκευή μιας σήραγγας   στην οροσειρά Σιέρα Νεβάδα. Ένα από τα κιβώτια εξερράγη σε γραφείο της εταιρείας Ουέλς Φάργκο (Wells Fargo) στο Σαν Φρανσίσκο και σκότωσε 15 άτομα, γεγονός που οδήγησε στη γενική απαγόρευση της μεταφοράς υγρής νιτρογλυκερίνης στην Καλιφόρνια. Έτσι, έγινε απαραίτητη η επιτόπια παρασκευή νιτρογλυκερίνης,   για την ολοκλήρωση της σήραγγας. Τα ατυχήματα που συνδέθηκαν με το όνομα του επικίνδυνου αυτού  «λαδιού» δεν σταματούν εδώ. Το 1866 το βρετανικό πλοίο «European” ανατινάζεται στο αμερικανικό λιμάνι Ασπινγουώλ κατά τη διάρκεια της εκφόρτωσης 70 κιβωτίων νιτρογλυκερίνης.  Την ίδια τύχη θα έχει μερικά χρόνια αργότερα και το γαλλικό πλοίο «Moselle» ενώ έβγαινε από το γερμανικό λιμάνι Βρεμερχάφεν της Βρέμης. Ήταν απόλυτα αναγκαία να βρθεί τρόπος , το «θηρίο να μπει στο κλουβί».

Η ιδέα  του Nobel  σε τελική ανάλυση ήταν απλή , όπως και οι  περισσότερες μεγαλοφυείς ιδέες άλλωστε. Αφού η υγρή νιτρογλυκερίνη είναι επικίνδυνη και ικανή να εκραγεί με απλή κίνηση, γιατί να μην την εγκλωβίσουμε μέσα σε κάποιο στερεό, ώστε να μην έχει μεγάλη ευχέρεια κίνησης σε επίπεδο μοριακό. Μετά από επανειλημμένες προσπάθειες οι κόποι του ανταμείφθηκαν το 1867, όταν διαπίστωσε ότι ένα πορώδες υλικό, η  γη διατόμων εμποτισμένη με γλυκερίνη, είχε άψογη συμπεριφορά. Το νέο αυτό υλικό μπορούσε να αποθηκευθεί για μεγάλο διάστημα και να μεταφερθεί με ασφάλεια δίχως να χάσει τον εκρηκτικό του χαρακτήρα. Και το όνομα αυτού δυναμίτιδα, εμπνευσμένο από την ελληνική (και πάλι) λέξη δύναμη! Επαναστατικό υλικό που έφερε δόξα και χρήμα στον δημιουργό της και «άνοιξε δρόμους» (κυριολεκτικά και μεταφορικά) στην σύγχρονη ζωή του ανθρώπου. Η ζήτηση για την δυναμίτιδα ήταν ανάλογα εκρηκτική και σύντομα ο Αλφρεντ Νόμπελ γίνεται μεγαλοβιομήχανος, έχοντας στην ιδιοκτησία του 80 εργοστάσια και εργαστήρια σε 20 χώρες του κόσμου. Παράλληλα συνεχίζει τις εφευρέσεις του: εκρηκτική ζελατίνα, άκαπνη πυρίτιδα, συνθετικό καουτσούκ, συνθετικό δέρμα, τεχνητό μετάξι κλπ. Μόνο οι πατενταρισμένες εφευρέσεις το 1896 - χρονιά του θανάτου του - φτάνουν τις 255! Αξίζει να σημειώσουμε,  ότι η ίδια αυτή χημική ουσία με τον «εκρηκτικό της χαρακτήρα» , χρησιμοποιείται για ιατρικούς σκοπούς ως αγγειοδιασταλτικό σκεύασμα για την αντιμετώπιση καρδιακών προβλημάτων όπως η στηθάγχη!   Λ.Γ.Τ.

Χημικά στοιχεία στο ανθρώπινο σώμα

Χημικά στοιχεία στο ανθρώπινο σώμα

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ από ποια χημικά στοιχεία αποτελείται ο οργανισμός μας ;;

Το μεγαλύτερο μέρος του ανθρώπινου σώματος αποτελείται από νερό (ποσοστό 65-90% κατά βάρος). Συνεπώς το στοιχείο με μεγαλύτερη αναλογία στον οργανισμό μας είναι το οξυγόνο. Επόμενο στοιχείο είναι ο άνθρακας που είναι το βασικό στοιχείο των οργανικών ενώσεων. Το 99% της μάζας του ανθρώπινου σώματος αποτελείται από μόλις έξι στοιχεία: το οξυγόνο, τον άνθρακα, το υδρογόνο, το άζωτο, το ασβέστιο και τον φωσφόρο.

Αναλυτικά :

1. Oxygen (65%)
2. Carbon (18%)
3. Hydrogen (10%)
4. Nitrogen (3%)
5. Calcium (1.5%)
6. Phosphorus (1.0%)
7. Potassium (0.35%)
8. Sulfur (0.25%)
9. Sodium (0.15%)
10. Magnesium (0.05%)
11. Copper, Zinc, Selenium, Molybdenum, Fluorine, Chlorine, Iodine, Manganese, Cobalt, Iron (0.70%)
12. Lithium, Strontium, Aluminum, Silicon, Lead, Vanadium, Arsenic, Bromine (trace amounts)

Reference: H. A. Harper, V. W. Rodwell, P. A. Mayes, Review of Physiological Chemistry, 16th ed., Lange Medical Publications, Los Altos, California 1977.